Najważniejsze skoki rozwojowe

Rozwój dziecka bywa na tyle dynamiczny, że czasami trudno go zrozumieć. Szczególnie do pierwszych urodzin niemal każdego dnia zauważamy ogromne postępy w ruchach i zachowaniu niemowląt. Nagłe zmiany, jakie pojawiają się w układzie nerwowym to tzw. skoki rozwojowe świadczące o nabyciu nowych umiejętności. Okazuje się, że w życiu dziecka występuje ich spora ilość, co może wprawić rodziców w niemałe zakłopotanie, dlatego przydatny może okazać się kalendarz skoków rozwojowych. 

Dynamiczny rozwój, jaki możemy zaobserwować u maluchów, jest na tyle duży, że rodzicom trudno go nie zauważyć. Wynika to przede wszystkim ze zmian w zachowaniu, które niesie za sobą dany skok rozwojowy. Maluch na większość rzeczy reaguje zdenerwowaniem i płaczem, czego często trudno znaleźć przyczynę. Zdarza się, że również apetyt jest niewielki, a przespanie całej nocy graniczy z cudem. Skoki rozwojowe u dziecka nazywane są przez rodziców także kryzysami, które niekiedy są na tyle duże, że maluch nie pamięta wcześniej nabytych przez siebie umiejętności. 

Jak przebiegają i po czym poznać skoki rozwojowe u dziecka w pierwszym roku?

Liczne zmiany zachodzące w rozwoju dzieci nie są zauważalne tylko do pierwszych urodzin. Choć okres ten jest szczególny ze względu na ich ilość, to jednak skoki rozwojowe w drugim roku życia również są obecne. Prawdą jest przede wszystkim to, że najbardziej zauważalne są one przede wszystkim w wieku niemowlęcym, kiedy to mamy do czynienia z dynamicznym rozwojem fizycznym i zdobywaniem coraz to nowszych umiejętności. Skoki rozwojowe niemowląt to szereg ogromnych zmian, które najczęściej są dla rodziców pewnym zaskoczeniem. Dziecko w danym czasie potrafi już znacznie więcej niż przed kilkoma tygodniami. Jednakże zanim to nastąpi, maluch w tym okresie jest przede wszystkim drażliwy, dokuczają mu brak apetytu i problemy ze snem. Rodzice w pierwszej kolejności powinni wtedy dowiedzieć się, ile trwa skok rozwojowy i spróbować choć w pewnym stopniu zrozumieć stan, w jakim obecnie znajduje się maluch. Najczęściej poszczególny proces może utrzymywać się od kilku dni do nawet paru tygodni, a każdy nowo zachodzący stan trwa znacznie dłużej. Oznacza to, że skoki rozwojowe u niemowlaka nie są pojedyncze, jest ich aż siedem w pierwszym roku i z każdym z nich do dziecięcego mózgu dociera coraz to większa liczba bodźców, co jest jednocześnie dużym wyzwaniem dla małego organizmu. Stąd też pojawia się zdenerwowanie, a niekiedy i nieuzasadniony krzyk. Często rodzice mają mylne wrażenie, że umiejętności, jakie zdobywa dziecko w okresie niemowlęcym, zostają przez malucha zapomniane. Okazuje się, że nasze myślenie nie jest prawidłowe, ponieważ podczas danego kryzysu dziecko widzi znacznie więcej, niż może nam się wydawać. Przekonamy się o tym, kiedy dany skok zakończy się, a malec opanowuje coraz to nowsze umiejętności. 

Niezauważenie zmian, jakie pojawiają się u dziecka w danym czasie, nie jest raczej możliwe. Każdy z rodziców czy też innych domowników zaobserwuje tzw. marudzenie malucha, które jednak różni się od tego znanego nam na co dzień. W przypadku wystąpienia skoku rozwojowego możemy mówić raczej o rozdrażnieniu i byciu niespokojnym niż tradycyjnym kapryszeniu. Niekiedy nagła zmiana w zachowaniu wynika przede wszystkim z ogromnej wrażliwości na bodźce, które są odczuwane przez dziecko znacznie mocniej niż było to dotychczas. Malec wówczas próbuje sprostać nowym wyzwaniom, dlatego też potrzebuje wsparcia rodziców, aby jak najmniej odczuć dany skok rozwojowy. Jak sobie radzić i pomóc maluchowi w pokonaniu pewnego rodzaju wyzwania? Przede wszystkim musimy pamiętać o silnej więzi i bliskości, nie wpadajmy w panikę ani nie pokazujmy swojego zdenerwowania. Choć na początku może się wydać to trudne, to jednak warto uzbroić się w cierpliwość i pokazać, że dziecko może zawsze na nas liczyć. 

Kalendarz rozwoju dziecka 

Okresy, w których pojawiają się u dziecka skoki rozwojowe są jedynie przybliżone, dlatego nie możemy kurczowo trzymać się konkretnej daty. Jak wiemy, rozwój każdego malucha jest kwestią indywidualną, więc poszczególny jego etap może wystąpić w innym terminie. Zdarza się, że pewne umiejętności następują szybciej i są częściej zauważalne przez osoby dorosłe, ponieważ dziecko bardziej zaznajamia się z poszczególną sprawnością, a na dalszy plan odsuwa pozostałe. Podobnie jest z trwaniem danego skoku, ponieważ u jednych dzieci odbywa się to znacznie szybciej, z kolei u innych okres ten może się nieco wydłużyć. Skoki rozwojowe, jakie przechodzi noworodek, wiążą się przede wszystkim z okresem płodowym i rozwojem mózgu w tym czasie. Z tego względu znacznie później zaobserwujemy u wcześniaków poszczególne zmiany niż ma to miejsce u maluchów urodzonych o czasie. 

Pierwszy skok rozwojowy, jaki pojawia się ok. 5 tygodnia po urodzeniu, może być dla rodziców sporym zaskoczeniem, zwłaszcza kiedy wcześniej nie zdobyli na ten temat odpowiedniej wiedzy. I choć maluszek do tej pory głównie spał, tak od tego czasu będzie odznaczać się sporą aktywnością zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy. Bezpośrednio po przebudzeniu może na dłuższą chwilę przypatrywać się określonej postaci lub rzeczy. Wynika to w głównej mierze z wyostrzenia jego wzroku, co pojawia się po skończeniu pierwszego miesiąca. Skoki rozwojowe noworodka mogą być na tyle silne, że dziecko mocniej reaguje np. na światło i głośniejsze dźwięki, co może przejawiać płaczem lub nawet krzykiem. Rodzice mogą również zaobserwować znacznie więcej objawów, jakie niesie za sobą pierwszy skok rozwojowy. 5 tydzień czy też kilka dni później to moment, kiedy maluch nie przesypia już tyle czasu, jak miało to miejsce do tej pory. Podczas jego płaczu możemy zauważyć pojawiające się łzy, a w chwilach spokoju częsty uśmiech na maleńkiej buźce. Z tego względu trudno nie zauważyć objawów, jakie daje skok rozwojowy. 6 tydzień życia dziecka to także zmniejszenie się ilości ulewań i większa aktywność pomiędzy drzemkami w ciągu dnia. 

Kolejny skok rozwojowy możemy zaobserwować u dziecka między drugim a trzecim miesiącem życia, kiedy to maluch podczas leżakowania na brzuchu zaczyna podnosić główkę oraz bacznie obserwuje nowe twarze. Nieobojętne są mu również wydawane przez siebie odgłosy i ruchy rączek oraz nóżek. Sporą uwagę poświęca kolorowym zabawkom, po które zaczyna chętnie sięgać, dlatego w takim przypadku bardzo dobrym pomysłem może być leżaczek bujaczek zapewniający dużo frajdy i uśmiechu.

Trzeci skok rozwojowy to ok. 11 tydzień po narodzinach malucha. Po jego zakończeniu rodzice często mogą zaobserwować, że malec posiadł kolejne umiejętności. Podczas zabaw aktywnie kopie nóżkami, z kolei jego rączki sprawniej chwytają grzechotkę czy też pieluszkę. Dziecko wydaje z siebie coraz to głośniejsze dźwięki i jest szczególnie zainteresowane swoim piskiem. Kiedy przez dłuższy czas bawi się jedną zabawką, daje wyraźne oznaki, że jest już znudzone i potrzebuje zainteresowania ze strony osoby dorosłej. 

Czwarty skok rozwojowy przypada na 4 lub 5 miesiąc życia. Maluch potrafi już swobodnie obracać się z pleców na brzuszek lub odwrotnie, a niewielkie zabawki trzyma raz w jednej, raz w drugiej rączce. Czwarty skok rozwojowy ma spore znaczenie w życiu dziecka, ponieważ po jego zakończeniu maluch potrafi powiązać przyczynę ze skutkiem, czyli rozumie, że jeśli pozytywka przestanie grać, to płaczem będzie zwracał swoją uwagę, aby od nowa włączyć zabawkę. Wiąże się to z lepszym rozumowaniem malucha, który kojarzy jedną czynność z drugą i powtarza ją w celu zaspokojenia swoich potrzeb. Po czwartym skoku rozwojowym, pomimo gaworzenia, możemy już w pewien sposób mówić o pierwszych słowach wypowiadanych przez malca. Jest to głównie łączenie ze sobą paru dźwięków, które mimo nieświadomości rodziców często oznaczają ‘mama’ lub ‘baba’. Dla dziecka jest to oczywiście spora zabawa i radość, jednakże już w tym okresie zaczyna kształtować się aparat mowy. Maluch czerpie również sporą radość, kiedy widzi swoje odbicie w lustrze lub podczas zrzucania zabawek, zachęcając tym samym rodziców do podnoszenia książeczki lub grzechotki i zwrócenia na siebie uwagi. Dziecko rozgląda się również i odwraca główkę w sytuacji, kiedy ktoś woła je po imieniu. 

Okolice szóstego miesiąca życia to czas na kolejny skok rozwojowy. Maluch odróżnia już domowników od obcych osób lub rzadziej odwiedzających gości, dlatego też, kiedy ich widzi, zaczyna reagować płaczem. Źle czuje się również podczas braku w pobliżu swoich rodziców. To w tym okresie pojawia się nierzadko tzw. lęk separacyjny. Niekiedy potrafi być tak silny, że dziecko boi się zostać samo w pokoju. Jednocześnie nie umie ono uświadomić sobie, że wychodząca do kuchni mama zaraz do niego wróci. Kolejny skok rozwojowy to również i pozytywne jego skutki, ponieważ dziecko zaczyna rozumieć coraz więcej rzeczy i tak np. odczuwa świetną zabawę podczas naciskania włącznika od światła, potrafi także zdjąć skarpetki, do których raczej nie czuje sympatii. Pojawiają się dodatkowo pierwsze próby raczkowania oraz pewnych zabaw, jak np. ‘kosi łapci’ i uśmiech z machania rączką na pożegnanie. 

10 miesiąc życia to moment przedostatniego skoku rozwojowego. W tym okresie rozumowanie malca może przypominać sposób myślenia dorosłego człowieka. Uważa się również, że jest to czas, kiedy rozwija się zdolność intelektualna i tak też dziecko kotka z książki kojarzy z tym spotkanym na podwórku u dziadków lub w postaci zabawki. Maluch nie tyle interesuje się swoimi kolorowymi gadżetami, co ich poszczególnymi częściami. Po zakończeniu szóstego skoku rozwojowego możemy zauważyć, że nasza pociecha sama proponuje zabawę i przejmuje w niej inicjatywę. Pewnie się czuje, kiedy widzi swoje odbicie w lusterku oraz macha do niego rączką lub szeroko się uśmiecha. 

11 miesiąc to często nazywany przez wielu specjalistów okres ostatniego skoku rozwojowego. Maluch wie, że każda czynność wiąże się z inną i następuje bezpośrednio po sobie. Interesuje się głównie klockami, które próbuje łączyć w pewne kształty, aby uzyskać np. wieżę. Chętnie także próbuje odpowiedzieć na proste pytania dorosłych, jak np. jak robi kotek lub piesek. Roczne dziecko często używa słowa nie, dlatego kiedy je zapytamy, czy ma ochotę na obiad, przeważnie możemy usłyszeć przeczącą odpowiedź. 

Kolejne skoki rozwojowe w 2 i 3 roku życia nie będą już miały tak dużego wpływu na zachowanie dziecka, jak miało to miejsce do tej pory. Maluch główną uwagę skupia na doskonaleniu chodzenia i tak też jego kroki są pewniejsze i bardziej przypominają poruszanie się osoby dorosłej. Skok rozwojowy i np. 13 miesiąc czy też znacznie późniejsze tygodnie w życiu dziecka to często moment, kiedy w nocy obudzi nas płacz stojącego w łóżeczku malca. Często się może również zdarzyć, że wybudzenie się ze snu i zmiana pozycji z leżącej na stojącą nie muszą wiązać się z otwarciem oczu. Z tego względu warto być czujnym, aby uniknąć przykrego wypadku. Skoki rozwojowe w 2 roku życia udowadniają, że maluch coraz bardziej rozumie swoje potrzeby, dlatego też, kiedy będzie spragniony, wskaże na pustą butelkę lub kubeczek. Nie lubi jednak, jak rodzice lub babcia go ograniczają i nie pozwalają np. bawić się nieodpowiednim przedmiotem, czego doskonałym przykładem jest wkładanie do buzi pilota od telewizora lub telefonu. Wiąże się to często z momentami złości i krzyku, ale również większą potrzebą bliskości bądź wspólnego układania się do snu i chęcią zabaw z rodzicem lub rodzeństwem. Dwuletnie dziecko ma także coraz to bogatsze słownictwo i w swoim zachowaniu próbuje naśladować dorosłych. Jest to bardzo dobry moment, aby butelkę ze smoczkiem zamienić na kubeczek oraz zachęcić malca do samodzielnego jedzenia i posługiwania się małymi sztućcami. Podczas ubierania się bądź kąpieli dziecko przejawia większe zainteresowanie swoimi narządami płciowymi, dlatego też wspólne mycie się rodzeństwa o odmiennej płci może wprowadzić go w niemałe zakłopotanie. 

Z przeprowadzonych do tej pory badań, jak i również z obserwacji rodziców wynika, że u dzieci w pewnych okresach zauważalne są nagłe zmiany w ich zachowaniu i rozwoju. Dla dorosłych jest to oczywiście spory powód do dumy, kiedy ich pociecha zaczyna najpierw siedzieć, później chodzić i mówić. Warto jednak cały czas pamiętać, że poszczególne umiejętności są kwestią indywidualną i zależą od wielu czynników. Z tego względu dane zmiany u jednych maluchów mogą pojawić się nieco później niż u ich rówieśników oraz mieć różny stopień intensywności. Tak też nie każdy skok rozwojowy musi trwać tyle samo u wszystkich dzieci. Są one jedynie odniesieniem dla dorosłych, a nie kluczowym schematem w kolejnych etapach życia dziecka. 

Dodaj komentarz

Wyślij komentarz

0 KOMENTARZ